مرور کارنامه جامی؛ تغییر سلیقه فیلمسازی برای جذب مخاطب

فیلم داستان فوتبالیستی است که پیش از رفتن به بازی‌های آسیایی متوجه می‌شود برادرش مفقود‌الاثر شده و برای یافتن او به جبهه می‌رود، مجید مجیدی یکی از نقش‌های اصلی این فیلم را بازی کرد و پس از گذشت بیش از دو دهه از ساخت این فیلم آنچه بیش از همه در ذهن مانده حضور مجیدی در نقش فوتبالیست در این فیلم سینمایی است.

 

"چشم شیشه‌ای" دومین ساخته قاسمی جامی مهمترین فیلم او تا امروز است، این فیلم هم مانند تجربه قبلی کارگردان داستانی درباره دفاع مقدس داشت، فیلمبرداری از صحنه‌های جنگ فیلم می‌گیرد اما دچار حادثه می‌شود و چشمانش را از دست می‌دهد، آخرین تصاویری که او می‌گیرد پس از شهادتش یادگار همرزمانش را ثبت می‌کند.

 

در سومین فیلم قاسمی جامی مانند بسیاری از سینماگران دفاع مقدس، به اجتماع می‌آید و تلاش می‌کند آدم‌های فیلم‌های قبلی خود را در فضایی تازه تعریف کند، "زیر آسمان" که اوایل دهه 70 ساخته شد ساختاری اپیزودیک دارد و شخصیت‌هایش را در سه موقعیت مختلف به تصویر می‌کشد.

 

قاسمی جامی در این فیلم هم از بازیگرانی استفاده کرده که پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت جدی بازیگری خود را شروع کرده بودند و بیشتر آنها از هنرمندان حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی به شمار می‌رفتند، جعفر دهقان، محرم زینال‌زاده و عطا‌الله سلمانیان بازیگران "زیر آسمان" بودند.

 

"پرواز روح" فیلم بعدی این کارگردان بازهم درباره دفاع مقدس بود، بر خلاف فیلم‌های قبلی که جامی تلاش می‌کرد بیشتر روی شخصیت‌ها تمرکز کند تا ساخت صحنه‌های اکشن و جنگی، "پرواز روح" تلاشی برای تصویر صحنه‌های جنگ در آسمان بود، کوششی برای نمایش توانایی‌های سینمای ایران در ثبت خاطره‌های جنگ .

 

بین "پرواز روح" و فیلم بعدی قاسمی جامی فاصله زیادی به وجود آمد، او "آزادی سرخ" را درباره مبارزه‌های مردم فلسطین کارگردانی کرد، فیلم بر اساس زندگی یک شخصیت واقعی ساخته شد و تعدادی بازیگر عرب در آن بازی کردند، اما مانند بسیاری از فیلم‌هایی اینچنین فرجام خوشی در اکران پیدا نکرد.

 

قاسمی جامی با همین نگاه فیلم بعدی خود را درباره مشکلات افغانستان کارگردانی کرد، "زمزمه بودا" درباره نوجوان‌هایی بود که در جریان جنگ افغانستان تلاش می‌کنند مسیر تازه زندگی خود را پیدا کنند، در سال‌هایی که فیلمسازی درباره افغانستان در سینمای ایران مد روز بود جامی هم تلاش کرد در این زمینه بخت‌آزمایی کند، مانند بیشتر این تجربه‌ها "زمزمه بودا" هم فراتر از تجربه‌های مشابه نرفت.

 

دو سال بعد از این فیلم قاسمی جامی بازهم به سینمای کودک برگشت اما این بار متاثر از فضایی که این روزها سینمای ایران با آن دست و پنجه نرم می‌کند. نقش اصلی "خروس بی‌محل" را که پیشتر "پریا" نام داشت رضا شفیعی جم بازی می‌کند. کمدینی که این روزها فیلم‌های فراوانی با بازی او روی پرده می‌رود. "خروس بی‌محل" فضایی فانتزی دارد و درباره نویسنده‌ای است که یکی از شخصیت‌های قصه‌اش‌ از دنیای مجازی به دنیای واقعی می‌آید.

 

کارنامه قاسمی جامی در این روزها نشان دهنده تحولاتی است که سینمای ایران داشته، در دهه 60 سینمای دفاع مقدس و فیلمسازی درباره جنگ، دهه 70 اوج توجه به مسائل دیگر کشورهای مسلمان از جمله افغانستان و فلسطین و دهه 80 توجه به سینمای کمدی و عامه‌پسند. "پیتزا مخلوط" دیگر فیلم قاسمی جامی که این روزها آخرین مراحل فنی را می‌گذراند به سبک و سیاق کمدی‌های سال‌های اخیر ساخته شده و هدفی جز جذب مخاطب ندارد.